Phần lớn nhất của diện tích hồ Malawi (hay Nyaza) thuộc về Malawi; trong khi khoảng ¼ diện tích thuộc về Mozambique. Phần diện tích này gồm cả phần nước bao quanh các đảo nhỏ Likoma và Chizumulu của Malawi, là 2 đảo duy nhất trên hồ có người cư ngụ. Đảo nhỏ Likoma có một nhà thờ chính tòa Anh giáo lớn bằng đá và gạch nổi bật do các nhà truyền giáo xây từ đầu thế kỷ 20. Một đặc điểm đáng chú ý của cả hai đảo nhỏ này là số lượng cây bao báp đáng kể. Có nhiều nghìn cư dân trên các đảo nhỏ này. Họ làm nghề đánh bắt cá và trồng trọt các cây như sắn, chuối và xoài.

Hồ Nyasa hay Hồ Malawi

Tên địa lý của chính hồ này còn bị tranh cãi. Malawi đòi đặt tên là "Hồ Malawi", trong khi phần lớn các nước khác (nhất là Tanzania) và các bản đồ quốc tế gọi tên hồ là "Hồ Nyasa". Nguồn gốc việc tranh cãi về tên hồ là các tranh cãi địa chính trị bắt đầu từ trước khi Malawi trở thành nước độc lập năm 1964, khi đó lãnh thổ được gọi là "Nyasaland".

Các rắc rối tiếp tục xảy ra vì nhiều nguyên nhân chính trị khác nhau trong thập niên 1960, khi tổng thống Hastings Banda của Malawi là nhà lãnh đạo châu Phi duy nhất thiết lập quan hệ ngoại giao với Nam Phi do người da trắng cai trị. Việc công nhận chế độ cai trị Nam Phi thời đó bị hầu hết các nhà lãnh đạo châu Phi bác bỏ dữ dội, trong đó có tổng thống Julius Nyerere của Tanzania. Sự trái ngược trong các chính sách đối với Nam Phi này đã dẫn tới các tranh cãi nhiều hơn giữa Malawi và Tanzania, nhất là liên quan tới tên của hồ cũng như vùng nước ranh giới giữa 2 nước.

Cũng chính hồ này còn có tên là "Lac Maravi" (hồ Maravi) đã được sử dụng trên bản đồ "Afrique sud" (Nam châu Phi) của J. B. B. d'Anville, được xuất bản ở Pháp năm 1749.

Tên hồ do David Livingstone đặt căn cứ trên sự hiểu lầm của đồng nghiệp của ông về ngôn ngữ châu Phi của khu vực này. Khi Livingstone hỏi các thành viên trong ban cộng sự - những người xuất xứ từ khu vực quanh hồ - về tên hồ, họ đã nói chữ "nyasa", mà không hiểu rõ rằng đó là một từ địa phương chỉ bất cứ vùng nước lớn nào (chẳng hạn một hồ). Trên thực tế, "hồ Nyasa" theo nghĩa đen là "hồ Hồ". Tên này cũng có thể đánh vần là "niassa", "nyanja", hoặc "nyanza", căn cứ trên các ngôn ngữ khác trong vùng.

Hiện nay việc tranh cãi giữa 2 chính phủ về tên hồ tạm thời im ắng. Quan hệ ngoại giao giữa Malawi và Tanzania, cùng các quan hệ khác giữa đôi bên phần lớn là thân tình.

Tranh chấp Tanzania–Malawi

Việc phân chia diện tích hồ Nyasa giữa Malawi và Tanzania còn đang tranh cãi. Tanzania đòi rằng ranh giới quốc tế chạy qua giữa hồ.[10] Điều này là dọc theo đường ranh giới đã được thiết lập giữa các vùng lãnh thổ của Đức và Anh trước năm 1914. Về phần mình, Malawi tuyên bố toàn bộ diện tích của hồ này không phải là ở Mozambique, kể cả vùng nước bên cạnh đường bờ hồ của Tanzania. Các cơ sở của vụ tranh chấp này được đặt ra khi chính quyền thuộc địa Anh thời đó đã chiếm đượcTanganyika từ chính quyền thuộc địa Đức, và đã đặt tất cả vùng nước hồ thuộc thẩm quyền của lãnh thổ Nyasaland, mà không có một sự quản lý riêng biệt cho phần diện tích của Tanganyika. Tranh chấp này đã dẫn đến các xung đột trong quá khứ; tuy nhiên trong những năm gần đây, Malawi đã từ bỏ nỗ lực để gia tăng bất kỳ đòi hỏi nào về phần hồ tranh chấp.

Xung đột thỉnh thoảng bùng lên trong thập niên 1990, và đôi khi cả trong thế kỷ 21, đã tác động đến quyền đánh bắt cá, đặc biệt là những ngư dân Tanzania cư ngụ trên bờ hồ, đôi khi họ bị cáo buộc là đánh bắt cá ở vùng hồ thuộc Malawi.

Hồ các vì Sao

Hồ các vì Sao là biệt danh của hồ Malawi do David Livingstone đặt ra.[11] Tên này là do ánh sáng từ các đèn lồng của các ngư dân Malawi trên thuyền của họ, mà nhìn xa giống như các ngôi sao trên bầu trời.

Hồ cũng có tên là "Hồ bão tố", vì gió bão cực kỳ dữ dội không dự đoán được quét qua vùng này.